عفونت ادراري در كودكان و نوزادان
رامین زارع، متخصص نوزادان، کودکان و نوجوانان در ارومیه در گفت‌وگو با سرویس سلامت باریش نیوز اظهار کرد:ميكروب هاي ايجادكننده عفونت اكثرا ميكروب هاي موجود در دستگاه گوارش هستند. در نتیجه تماس طولانی قسمت دستگاه تناسلی با مدفوع بخصوص در شیرخواران میتواند منجر به عفونت ادراری شود.
عوامل مستعدكننده عفونت ادراری چیست؟زارع در پاسخ به این سوالات گفت:
1سن :عفونت ادراري در پسران زير يك سال و دختران زير 4 سال شايع تر است.
2ختنه نشدن پسران نيز عامل مستعدكننده ديگري است؛ به طوري كه پسراني كه ختنه نشده باشند 4 تا 8 برابر پسراني كه ختنه شده اند، دچار عفونت ادراري مي شوند.
3جنس:به گونه اي كه عفونت ادراري ميان دختران حداقل 2 تا 4 برابر پسران است.
وی افزود: عوامل ژنتيكي نيز از جمله مواردي است كه بايد به آن توجه شود چون منسوبين درجه يك كودكاني كه سابقه عفونت ادراري دارند بيشتر در معرض ابتلابه عفونت ادراري هستند و برگشت ادرار از مثانه به حالب كه در 50 درصد كودكاني كه عفونت ادراري مي كنند وجود دارد
5برگشت ادرار:درکودکانی که دریچه محل اتصال حالب به مثانه شل میباشد برگشت ادراری ایجاد میشود و کودک را مستعد عفونتهای ادراری مکرر میکند.
6 انسداد در مجاری ادراری :میتواند مادرزادی باشد یا اکتسابی مثلا به علت سنگ یا بدنبال جراحی شکم در گذشته باشد.
7مثانه عصبی:مثانه عصبی نتیجه عصبی بودن کودک نیست ،بلکه به اين معني است كه كاركرد اعصاب مثانه با اختلال روبه رو است علت آن علتهای ارثی و اختلال در تکامل سیستم عصبی کودک در دوران جنینی یا علتهای اکتسابی در مسیر عصب دهی مثانه در نخاع مانند ضریه یا توده های فضا گیر و... است.در بعضی مواقع علیرغم مثانه عصبی بسیار شدید هیچ علتی برای آن قابل شناسایی نیست.
8 نگه داشتن زياد ادرار،به طور طبیعی در طی بیداری مثانه باید هر دو تا سه ساعت تخلیه شود.کودکانی که در مقابل ادرارکردن مقاومت می کنند مستعد عفونت هستند.
9يبوست نيز از جمله مواردي هستند كه كودك را مستعد ابتلابه عفونت ادراري خواهند كرد. به طوری که بدون درمان یبوست عودهای مکرر عفونت اتفاق میافتد.
10در صورتی که کودک هنوز آمادگی نداشته باشد مبارزه با کودک برای از پوشک گرفتن منجر به نگه داشتن ادرار و ایجاد عفونت ادراری می شود.
11علاوه بر اين موارد دستکاری سیستم ادراری مانند سوندگذاري مثانه نیز اگر در شرایط استریل انجام نشود میتواند باعث عفونت ادراری شود.
در چه مواقعی باید به عفونت ادراری در کودکمان شک کنیم؟زارع در ادامه گفت:
در سنين نوزادي و زير يك ماه، بيماري با علائمي به صورت تب يا كم شدن حرارت بدن، بي حالي، بي اشتهايي، تحريك پذيري، شلي، اسهال، كم شدن حجم ادرار، زردي و از بين رفتن واكنش هاي نوزادي خودش را نشان مي دهد. در سنين بالاتر نشانه هايي مانند تب، بوي بد ادرار، سوزش، تكرر و بي اختياري ادرار، ايجاد شب ادراري، درد پهلوها و درد در ناحيه زير شكم، قطع و وصل شدن جريان ادرار و بي قراري حين ادرار كردن میتواند ایجاد کند.
گاه عفونت ادراری علایم غیرکلیوی مانند اسهال ،درد مزمن شکم، عدم افزایش وزن مناسب یا بی اشتهایی ایجاد میکند.
همه والدين بايد هر از چند گاهي جريان ادراري كودك خود را بررسي كنند؛ به خصوص كودكاني كه پوشك مي شوند. همچنين اگر كودكي بيش از 2 تا 3 روز تب بي دليل داشته باشد، انجام آزمايش ادرار توصيه مي شود.
متخصص اطفال درباره روش تشخیص عفونت ادراری گفت:
عفونت ادراری با آزمایش و کشت ادرار قابل تشخیص است .نمونه ادراری باید به صورت استریل گرفته شود و در فاصله کمتر از 2 ساعت تحویل آزمایشگاه شود .بهتر است در صورت کشت مثبت قبل از شروع آنتی بیوتیک توسط پزشک مجددا کشت فرستاده شود.
در صورت تب گاه نیاز به انجام آزمایش خون برای مشخص شدن شدت عفونت وجود دارد.حتی در نوزادان که عفونت ادراری با تب دارند باید کشت مایع نخاع انجام شود چون در این سن میکروب به راحتی میتواند وارد مغز شده و مننژیت ایجاد نماید.
آیا برای درمان نیاز به بستری کودک وجود دارد؟
زارع در پاسخ اظهار کرد: تصمیم برای بستری بستگی به سن ،شدت علایم،سابقه قبلی عفونت ادراری،نوع میکروبی که در کشت ادرار رشد کرده و نوع آنتی بیوتیکی که میکروب به آن حساس است ،سونوگرافی کلیه ،وضعیت کارکرد کلیه و شرایط فرهنگی خانواده دارد. بر طبق عوامل ذکر شده درمان با آنتي بيوتيك خوراكي يا تزريقي به مدت 7 تا 14 روزانجام مي شود.با درمان آنتي بيوتيكي مناسب، تب و ساير علائم بعد از 2 يا 3 روز بهبود واضح مي يابد.
آیا اقدامات تشخیصی دیگری بجز کشت ادرار لازم است ؟
برخلاف اکثر عفونتها ادراری در بزرگسالان که صرفا درمان با آنتی بیوتیک کفایت میکند در همه کودکانی که حتی یکبار عفونت ادرار داشته باشند سونوگرافی کلیه و مثانه باید انجام شود. بر طبق شدت عفونت ،شرایط بالینی ،شرح حالهای قبلی کودک و جواب سونوگرافی در اکثر مواقع نیاز به انجام عکس رنگی مثانه و در مواقعی هم اسکن کلیه یا نوار مثانه وجود دارد.
وی افزود : در سونوگرافي كليه و مثانه انسداد، ورم کلیه و اختلالات ساختاري مثانه و كليه مشخص خواهد شد. در عکس مثانه، مثانه عصبی و برگشت ادرار یا وجود دریچه پیشابراه مشخص می شود .اسکن کلیه انواع مختلف دارد که برای تشخیص وضعیت بافت و کارکرد کلیه و انسداد در حالب کارآیی دارد.در نوارمثانه اطلاعات زیادی از کارکرد اعصاب مثانه بدست می آوریم.
آیا اقدامات درمانی دیگری بجز مصرف آنتی بیوتیک لازم است ؟
وی در پاسخ به این سوال گفت: در صورت وجود اختلالات کارکرد مثانه در کنار آنتی بیوتیک از داروهای تنظیم کننده اعصاب مثانه استفاده می کنیم.در صورت وجود انسداد یا برگشت ادراری شدید امکان کمک گرفتن از جراحی وجود دارد.
برای پيشگيري از عفونت ادراري کودک چه باید کرد:
همواره پيشگيري بهتر از درمان است. بنابراين بايد از بروز عفونت ادراري هم پيشگيري كنيم.
1مصرف زياد آب و تخليه مثانه هر دو تا حداكثر هر 3 ساعت يك باردر طی بیداری،
2درمان يبوست،
3شستشوي دستگاه تناسلي از جلو به عقب جهت به حداقل رساندن تماس مجرای ادرار بامیکربهای مدفوع ،
4استفاده از لباس هاي زير نخي و گشاد و شستشو و تعويض مكرر آنها،
5عدم نشستن در وان يا لگن،
6 درمان كرمك در صورت وجود آن،
7ختنه در پسران
8استفاده از آنتي بيوتيك پروفیلاکسی بادوز کم به صورت شبانه در آنهايي كه برگشت ادراري يا انسداد يا مثانه عصبي دارند مي تواند به پيشگيري از عفونت ادراري كمك كند.
سوال دیگری که از دکتر زارع پرسیده شد درباره مصرف آنتی بیوتیک پروفیلاکسی شبانه برای جلوگیری از عفونت ادرار بود که آیا برای تمامی کودکان لازم است یا خیر:
وی در پاسخ اظهار کرد: خیر .بستگی به سن،دفعات عفونت ادراری،سونوگرافی کلیه ، وجود برگشت ادراری و یا اختلات ادرارکردن دارد که بین 3 ماه تا 5 سال بستگی به شرایط بیمار تجویز میشود.
چقدر احتمال عود مجدد عفونت ادراری وجود دارد ؟
60 تا 80 درصد دختراني كه به عفونت ادراري مبتلامي شوند، طي 18 ماه پس از آن مجددا مبتلاخواهند شد.
بستگی به شرایط هر کودک طبق توصیه پزشک مربوطه از هر یکماه تا هر یکسال.
آیا موقع انجام آزمایش ادرار باید آنتی بیوتیک پروفیلاکسی شبانه کودک قطع شود؟
متاسفانه این توصیه ای است که به اشتباه توسط تکنیسنهای آزمایشگاه به والدین می شود در حالی که قطع آنتی بیوتیک منجر به عود می شود .هدف از انجام آزمایش ادرار پاک بودن ادرار در حین مصرف آنتی بیوتیک است.
چه غذاهایی در جلوگیری از عفونت ادراری موثر است ؟
تمشك كوهي یا کرانبری از جمله ميوه هايي است كه براي پيشگيري از عفونت ادراري توصيه مي شود.در حال حاضر هم به صورت کپسول و هم بصورت خشک شده در آجیل فروشی ها یافت می شود. همچنين در بعضی از مطالعات اثرات مثبت استفاده از پروبيوتيك ها كه به صورت پودر يا قرص، يا ماست و دوغ حاوي پروبيوتيك و فرآورده هاي لبني نيز وجود دارد .نشان داده شده است.
آیا استفاده از صابون یا مواد ضدعفونی کننده بعد از ادرارکردن از عفونت ادراری توصیه می شود؟
توصیه نمی شود و در برخی موارد حتی باعث عود میشود.
آیا شنا در استخر باعث عود عفونت ادراری میشود؟
در فاز حاد عفونت ادراری،در کودکانی که اختلال در نحوه ادرارکردن دارند مثلا دچار ریزش مداوم ادرار در لباس زیر هستند ،در کودکانی که عودهای مکرر دارند و در کودکانی که مثانه عصبی دارند توصیه نمی شود .در سایر موارد هم باید احتیاط های لازم مانند دوش گرفتن قبل و بعد از شنا ،عدم استفاده از استخرهای کوچک یا غیر استریل ،عدم نشستن در اطراف استخر رعایت شود.
رامین زارع ، متخصص اطفال و نوجوان در پایان این گفت و گو اظهار کرد: در صورت عودهاي مكرر عفونت كليه و عدم درمان به موقع، احتمال ايجاد فشارخون ،آسیب به بافت کلیه و نارسايي كليه وجود دارد. در حالي كه درمان به موقع و سريع عفونت ادراري از بروز اين عواقب تا حد زيادي پيشگيري خواهد كرد.
آدرس و شماره تماس دکتر رامین زارع، متخصص نوزادان، کودکان و نوجوانان در ارومیه
ارومیه، خیابان حسنی، روبروی بیمارستان مهزاد، ساختمان لقمان ۳، طبقه 2
شماره تماس: 09144884001_33431204
نظر دهید