اهمیت بهداشتی سلامت گوش و شنوایی
حمیده سجودی، کارشناس پیشگیری و کنترل بیماری‌های غیرواگیر بهداشت آذربایجان‌غربی، پیشگیری، در جهت ارتقاء سلامت عمومی جامعه و کاهش هزینه های بهداشتی نقش عمده ای دارد. یکی از ابعاد مهم این مسئله که در طی سال های اخیر روز به روز توجه بیشتری به آن معطوف گردیده، غربالگری در دوره نوزادی می باشد که از موارد مهم آن، غربالگری شنوایی است. بیماریابی یا غربالگری شنوایی یک برنامه بهداشت عمومی پیشگیرانه است و هدف آن تشخیص زودهنگام مواردی از کم شنوایی و یا ناشنوایی است که مداخله یا درمان سریع را ایجاب می نماید تا از بروز نقایص و معلولیت های بعدی جلوگیری شود.
غربالگری شنوایی نوزادان به عنوان یکی از بهترین روش های شناخت زود هنگام اختلال شنوایی و در پی آن اقدام به موقع برای پیشگیری از عوارض آن و در صورت امکان و نیاز، انجام توانبخشی مناسب می باشد.
مطابق آمار ارائه شده تقریبا 360میلیون نفر در جهان (3/5 درصد از کل جمعیت جهان) از کم شنوایی ناتوان کننده رنج می برند که 32 میلیون نفر آنها (9%) کودکان زیر15 سال و 328 میلیون نفر(91%) بزرگسالان (183 میلیون مرد و 145 میلیون زن) هستند. از نظر بار کلی بیماری، پانزدهمین رتبه اصلی را دارا است که رتبه بالاتری را نسبت به بسیاری از بیماری های مزمن مانند دیابت، دیمانشیا و بیماری ریوی انسدادی مزمن (COPD) دارا می باشد. دو سوم افراد دارای کم شنوایی در کشورهای در حال توسعه هستند.
حدود 3 تا 5 درصد جمعیت کشور ایران دارای اختلالات شنوایی می باشند. اختلالات شنوایی، شایع ترین نقیصه مادرزادی در بدو تولد است . ناشنوایی بعد از عقب ماندگی ذهنی، رتبه دوم معلولیت ها را در کشور به خود اختصاص داده است. تشخیص کاهش شنوایی در شیرخواران و نوزادان به کمک روش های رایج بالینی دشوار است و از آنجائیکه که محرومیت از شنوایی روی رشد تکلم، زبان و رشد اجتماعی – شناختی کودکان اثر سویی داشته و ممکن است تا دوران دبستان تشخیص داده نشوند لذا غربالگری شنوایی کلیه نوزادان در بدو تولد توصیه شده است.
برنامه کشوری غربالگری شنوایی نوزادان و شیرخواران :
غربالگری شنوایی نوزادان و شیرخواران برنامه ای عمومی برای کلیه نوزادان تازه متولد شده می باشد که در 3 بخش کلی طراحی گردیده است:1- مرحله غربال 2- مرحله تشخیص 3- مرحله مداخله
هر جزء برنامه ممکن است به تنهایی موفق باشد ولی نحوه ارتباط آنها جزء عناصر اصلی موفقیت کلی برنامه خواهد بود. غربالگری شنوایی را می توان داخل بیمارستان و یا خارج از آن انجام داد. درحال حاضر بر اساس شرایط و امکانات موجود در کشور و افزایش میزان اثربخشی برنامه، سن مناسب برای انجام غربالگری شنوایی کمتر از یک ماهگی، برای تشخیص کمتر از 3 ماهگی و برای درمان کمتر از 6 ماهگی است. (قانون 1، 3، 6)
غربالگری کودک زیر یکماه ضروری است، اما چنانچه کودکی در این سن مورد غربالگری قرار نگرفت، حداکثر تا 3 ماهگی می توان این کار را برای وی انجام داد.
متأسفانه سن تشخیص ناشنوایی در کشور بین 5/2 تا 3 سالگی است و در این سن اقدامات طبی و توانبخشی نتایج چندان مثبتی به همراه ندارد و فرد دچار مشکلات زبانی، ارتباطی و به دنبال آن مشکلات تحصیلی، اجتماعی، روانی، شغلی، فرهنگی و اقتصادی می گردد و بالطبع بار سنگین اقتصادی- اجتماعی بر جامعه وارد می گردد.
در راستای تحول نظام سلامت کشور، اداره سلامت گوش و شنوایی در سال 1393 در وزارت بهداشت درمان، دفتر بیماری های غیرواگیر تشکیل گردید. در سال 1393 حدود 900.000 نوزاد در بدو تولد غربال شدند. امروز تمام استان های کشور در این طرح، مشارکت فعال دارند. در سال 1392 حدود 2200 نوزاد دچار افت شنوایی دائم (به میزان متوسط یا بیشتر، یکطرفه یا دو طرفه) کشف گردیدند. یعنی روزی 6 کودک به جمعیت کم شنوایان و ناشنوایان کشور اضافه شد. در حال حاضر سن کشف افت شنوایی که قبلاً در حد فاصل 3 تا 4 سالگی انجام می شد، به زیر 18 ماهگی تقلیل یافته است و این به عنوان یک موفقیت درتشخیص زود هنگام کم شنوایی مطرح می باشد.
اهداف کشوری اجرای برنامه سلامت گوش و شنوایی تا پایان 1396:
اهداف برنامه عبارتند از ارتقاء همکاری های برون سازمانی در پیشبرد برنامه های سلامت محور گوش و شنوایی در کشور با سازمان بهزیستی، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و سایر سازمان های ذیربط که به شرح ذیل می باشد:
1. افزایش سواد سلامت گروه های سنی در زمینه سلامت گوش به میزان دو برابر سال پایه
2. افزایش پوشش برنامه غربالگری ناشنوایی موالید کشور به میزان 95% تا سال 1399
3. افزایش پوشش برنامه غربالگری ناشنوایی کودکان 3 تا 6 سال به میزان 30% در کشور
4. افزایش میزان رفتارهای پیشگیرانه در مکان های شغلی، تفریحی و محل زندگی به میزان 50% سال پایه
5. استقرار بسته خدمتی سلامت گوش در نظام مراقبت اولیه
6. ارتقاء کیفیت زندگی وابسته به شنوایی به می
زان 50% سال پایه
برای ارتقای سلامت گوش و شنوایی لازم است از طریق افزایش آگاهی جامعه در مورد تمام جنبه های بیماری گوش و کاهش شنوایی، فعالیت های مبتنی بر جامعه شامل آموزش و ارتقای رفتار های شنوایی و گوش سالم، شناسایی نیازها و ابزار تشخیص زودهنگام افت شنوایی، تشخیص علایم و شناسایی کاهش شنوایی نوزادان، کودکان و بزرگسالان، ارجاع موارد مشکوک، افزایش آگاهی در مورد علل قابل پیشگیری بیماری گوش و کاهش شنوایی و ... اقدام نماییم.
درهمین راستا و با عنایت به اهمیت موضوع، سازمان جهانی بهداشت در سال 2007 در اولین کنفرانس بین المللی پیشگیری و توانبخشی اختلالات شنوایی در چین، روز جهانی شنوایی را به عنوان یک رویداد حمایت طلبی سالیانه پیشنهاد نموده و برگزاری روز جهانی شنوایی، در سوم ماه مارس هر سال با اعلام شعاری نمادین به تصویب رسید. ارتقاء سطح آگاهی و ترویج مراقبت از گوش و سلامت شنوایی مردم در سراسر جهان از اهداف این روز معرفی شده است.
شعار روز جهانی شنوایی در سال 2018 " بشنو صدای آینده را " اعلام گردیده است از اهداف این روز ضرورت توجه به تاثیر اقتصادی کم شنوایی و هزینه اثر بخشی مداخله های پیشگیری و درمانی آن در کشورهای مختلف می باشد در این راستا وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با همكاري دانشگاه هاي علوم پزشكي همگام با سایر کشورهای جهان، به بزرگداشت این روز که مصادف با 12 اسفند ماه 1396 می باشد، اقدام نموده است.
پیام های مهم در خصوص سلامت گوش و شنوایی:
- با صدای متعادل )کم( گوش دهیم .
- استفاده روزانه از دستگاه های پخش کننده موسیقی و هدفون را محدود کنیم.
- شنوایی خود را به صورت دوره ای ارزیابی کنیم.
- عفونت های گوش را به موقع شناسایی و درمان کنیم.
- در مکانهای پر سر و صدا و دارای صدای صدمه زننده از محافظ گوش )گوش گیر( استفاده کنیم.
- بیش از 50 درصد از انواع کم شنوایی و ناشنوایی قابل پیشگیری هستند.
- بی توجهی به کم شنوایی، هزینه های بالایی برای اقتصاد جهان در پی دارد.
- اقدام برای کم شنوایی مقرون به صرفه است.
گروه پیشگیری و کنترل بیماری های غیرواگیر
نظر دهید